Korte beschrijving van de bunker
|
- Uitwendige kenmerken.
- De bunker was origineel zo goed als volledig ommuurd met baksteen. In de buurt van het sas was hij gedeeltelijk gecementeerd met het motief van bakstenen. Van beide types door elkaar gebruikte camouflage zijn nog beperkte restanten aanwezig.
- Al het houtwerk was standaard uitgevoerd in Noors rood dennenhout tenzij anders vermeld.
- Het schietgat dwars over de spoorlijn was gecamoufleerd als een houten deur.
- Rechts van dit schietgat zat nog een vals raam op de betonnen wand. Je ziet er nog enkel restanten van een gecementeerd vlak op deze heden blote betonwand.
- Het schietgat gericht op de spoorlijn had het uitzicht van een vals raam en zat verborgen achter 2 houten luiken, openend in 2 richtingen, elk 0.50m x 1,40m (BxH). Op deze houten luiken waren bijkomend nog eens valse houten raamprofielen gekleefd om het geheel nog meer het effect van een echt raam te geven..
- Het valse raam naast het schietgat verborgen achter een camouflagedeur, zat verborgen achter een vrij identiek vals raam dat op dezelfde manier was uitgewerkt. Alleen was dit een gefixeerd vals raam op een gegalvaniseerde plaat van 1.00m x 1.40m (BxH) waarop houten raamprofielen zullen gekleefd zijn.
- De bunker heeft qua structuur veel gelijkenis met de bunker A40 (Mariagaard) en de afgebroken bunker A45 (Kruisen Oosterzele steenweg en steenweg Aalst-Gent).
- Een klein verschil is wel het intern aanwezige niveauverschil tussen de beide mitrailleurkamers. De mitrailleurkamer gericht op de spoorlijn ligt qua niveau een kleine halve meter hoger dan de andere mitrailleurkamer die op hetzelfde niveau zit dan het toegangssas.
- De bunker had een schilddak uitgewerkt in hout en de dakbedekking bestond uit mechanische rode pannen.
- Bij de bunkers met mitrailleurkamer(s) was de toegang tot de eigenlijke gevechtsruimtes van de bunker gescheiden van het sas door middel van een gepantserde metalen deur van 0.86m x 1.82m (BxH) met zonneblinden, omlijsting en luikje voor toegangsverdediging.
- De eigenlijke toegang bij de inkom was op zijn beurt afgesloten met een metalen traliehekje van 0.90m x 1.82m
- In elke mitrailleurkamer was daarnaast standaard aanwezig:
- 3.50 meter etagères met leggers in inlandse eik.
- Een inlands eiken plankje van 0.32m x 0.12m x 0.06m met ijzeren steunen voor de plaatsing van een kogelpers.
- 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
- Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
- 1 chardome en chardomeplaat voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur
- Ventillatiegaten waren aan de buitenzijde aan de bovenzijde afgesloten met een koperen geperforeerde afdekplaat om ingooien van projectielen naar binnen onmogelijk te maken.
- De originele gracht naast de spoorlijn werd lokaal omgelegd rondom het terrein horende bij de bunker. In praktijk werd dit volledig uitgewerkt in betonnen grachtelementen en werd er zelfs aan de achterkant hierover een brugje voorzien dat ook heden nog bestaat om dit aparte driehoekige terreintje vlak naast de sporen te betreden vanaf de veldwegels naast het spoor.
- Het overwegende uitzicht was dit van een klein huisje of spoorweggebouwtje zeer kort tegen de sporen aangebouwd.
- Structuur.
- Twee onderling verbonden kamers en een sas.
- Elke kamer is voorzien voor het opstellen van een mitrailleur.
- De beide schietgaten kijken echter niet in dezelfde richting. Ze maken onderling een hoek van ongeveer 75 graden.
- Een van de schietgaten is gericht op de spoorlijn richting Brussel. Het andere kijkt in de richting van de velden achter de site van Mariagaard en de huidige autosnelweg.
- Opmerkingen.
- Het is een steunliniebunker langs de spoorlijn Oostende-Brussel, tussen C17 (565 m) en D20 (445 m).
- Naast de standaardopstelbare Maximmitrailleurs waren beide schietgaten eveneens voorzien voor de opstelling van een Hotchkiss- of Coltmitrailleur.
- De bunker lijkt heden volledig solitair opgesteld maar staat in feite in hoek opgesteld met de bunker C17 (ondanks dat ze toch wel vrij ver van elkaar opgesteld zijn) naast de afrit van de autosnelweg te Wetteren. Op die manier hadden ze samen een groter gezichts- en schootsveld.
- Het originele terrein waar de bunker werd op gebouwd was perceel Wetteren, Sectie G, perceel 1308d/2bis met een grootte van 1 are 96 ca. Dit perceeltje landbouwgrond was gescheiden van de spoorlijn door het Polsbeekje.
- Het perceeltje was eigendom van een aantal adellijke families, met name:
- Baron Carolus De Kerckove d' Exaerde, woonachtig te Bruget.
- Mevr. Anna Van Pottelberghe de la Potterie, woonachtig te Kruishoutem.
- Mevr. Godelieve De Kerckove d' Exaerde, woonachtig te Wuustwezel
- Baron Robert De Kerckove d' Exaerde, woonachtig te Wuustwezel en vertegenwoordigd door zijn vader Baron Henri De Kerckhove d' Exaerde, woonachtig te Gent en op dat moment Belgisch Senator....
- De akte voor deze onteigening is maar zeer laat in orde geraakt, allicht al deels omdat het niet zo zal hebben gevlot al deze adelijken bij elkaar te krijgen om dit afgehandeld te krijgen. Dit moet dan ook zeker een van de laatste gebouwde bunkers op de linie, laat zeker op grondgebied Wetteren-Kwatrecht, geweest zijn. De akte is namelijk pas getekend voor akkoord op 11 februari 1936. De rest van de onteigeningen op Kwatrecht dateren allen van eind 1934, begin 1935.
- De totaalprijs voor de akte bedroeg 1500 Bef.
- Omdat het perceeltje aansluit bij bestaande veldwegels zou men vermoeden dat er geen sprake zou zijn van erfdienstbaarheden om de bunker te kunnen bereiken of bouwen. Toch bestaan deze op basis van een aparte akte omdat al deze wegels privé-wegels zijn (en waren). De erfdienstbaarheden van deze bunker dienen in dat opzicht best samen bekeken met deze voor de nabijgelegen bunkers C18 en D20.
- De permanente erfdienstbaarheid over een strook van 2 meter breed, moest het mogelijk maken voor de militaire overheid de bunker ten allen tijde te kunnen bereiken. Volgende wegels hebben in elk geval betrekking op het kunnen bereiken van onder andere deze bunker. Het betreft een aantal aaneensluitende wegels vanaf Kasteel De Bueren in de richting van de bunker C18. Dan vervolgend van de bunker C18 in de richting van de bunker D20 en dan vanaf de bunker D20 richting spoorlijn tot aan bunker D19:
- 468a: het huidige wegeltje van waar de verbindingswegel tussen bunker D20 en C18 uitkomt op de wegel met naam Geerbos tot waar de slechte asfaltweg die in verharde vorm stopt bij een hoeve. Daarnaast omvatte dit ook nog een gedeelte van het wegeltje vanaf daar vertrekkend in de richting van de bunker D19.
- 508i en 508b: vervolg van ditzelfde wegeltje tot waar je een nieuwe dwarsweg tussen velden kruist.
- 511a: het gekruiste wegeltje
- 505: het vervolg van de wegel tot bij het terrein onteigend voor bunker D19.
- Voor de tijdelijke erfdienstbaarheid werden dezelfde stroken uitgebreid tot een zone van 5 meter breed. Deze tijdelijke erfdienstbaarheid was nodig om de bouw van de bunker mogelijk te maken. Deze tijdelijke erfdienstbaarheid was maar 8 maanden.
- De akte voor deze erfdiensbaarheden werd merkwaardig genoeg reeds voor akkoord getekend op 28 mei 1935. Een klein jaar eerder dan de akte voor het te onteigenen perceel. Nochtans betroffen het dezelfde eigenaars.
- Voor deze erfdienstbaarheden werd de zeer hoge prijs aangerekend van 5085 Bef. Dit is echt meer dan buiten proportie als je weet dat voor gelijkaardige erfdienstbaarheden op andere locaties amper 100 tot 200 Bef werd toegekend.
- De akte bevatte geen bijkomende clausules voor een jaarlijkse intrest op dit bedrag, wat wel al goed zal ingerekend gezeten hebben in de absurd gehanteerde prijs voor de erfdienstbaarheden (allicht met dank aan Mr. de Senator)..
- Erfdienstbaarheden, zowel de permanente om de bunker ten allen tijde te kunnen bereiken, als de tijdelijke die standaard werden in de aktes voorzien met een termijn van 8 maanden voor de bouw van de bunker mogelijk te maken, gingen net zoals het uitkeren van toegekende intresten pas in voege, van zodra de eigenlijke werken voor de bouw van de bunker werden aangevat, ongeacht de tijdsperiode die op die manier verstreek tussen aankoop van de gronden en de eigenlijke bouw van de bunker zelf.
- Na de onteigening kreeg het origineel onteigende perceel geen aparte index toegemeten.
- Op actuele kadastrale plannen is het originele perceel 1308d/2bis overgegaan in perceel D514b/52.
- Het ooit onteigende perceel werd door de vroegere eigenaars (met inbegrip van de bunker) opnieuw overgenomen voor de prijs van 784 Bef (anno 22/10/1954).
- Van dit bunkertje bestaat dus wel een uniek voorontwerp. Het was een bunkertje waarbij de schietgaten dus in hoek naar elkaar kijkend, stonden opgesteld. Qua schootsveld was deze bunker identiek met de tweede versie van deze bunker.
- De funderingen van dit bunkertje zouden trouwens ook nog bijkomend bevestigd moeten zitten op damplanken, alhoewel hier niets van terug te vinden is op de bouwplannen. Dit is allicht een bijkomende versterking omdat de bunker juist naast de spoorlijn gebouwd is waar ooit de toen mee omgelegde gracht was. Deze gracht is plaatselijk omwille van de bunker toen omgelegd geweest rondom het driehoekige terreintje waar de bunker op staat. Je ziet hier nog altijd duidelijk de originele speciaal voor dat doeleinde geplaatste betonnen grachtelementen. Er is ook nog altijd 1 brugje aanwezig om het driehoekige perceeltje te bereiken vanaf de veldwegel parallel met de spoorlijn. Mogelijks waren dit er origineel 2.
- Het bunkertje heeft ook een serieus aandeel gehad in de strijd van de meidagen '40. Zo draagt hij aanzienlijk wat sporen van strijd. Deze sporen zitten niet alleen aan de buitenzijde en rond de schietgaten maar zeker ook aan de binnenzijde. Zo heeft men blijkbaar toch de binnenzijde van het schietgat richting spoorwegbrug weten te treffen met alvast 1 zware treffer op de achtermuur van dit schietgat tot gevolg. Men wil allicht niet weten wat de impact moet geweest zijn van een dergelijke inslag op eventueel op dat moment aanwezige soldaten.
- Ondanks dat dit geen commandobunkertje was, werd er toen de Duitsers in de avond van 20 mei 1940 wisten door te breken tot aan het spoorwegviaduct te Kwatrecht, noodgedwongen dit bunkertje gebruikt als tijdelijke commandopost van het Belgische commando dat op dat moment was gevestigd in Kasteel De Bueren.
- Bij deze mag het dan ook nog eens duidelijk zijn dat dit begrip commandobunker aan deze bunkerlijn niet veel inhield. Vaak waren deze bunkertjes totaal niet verschillend met de andere bunkers. Soms hadden ze 2 kamers van dewelke dan maar 1 voorzien was van een schietgat maar zelfs dat was niet altijd het geval.
- De schietgaten zijn vrij. De toegangsdeur is zeer beperkt opengemaakt maar nog altijd vrij beperkt zodat ik toch zou aanraden tot voorzichtigheid om hem te betreden. Om dit te bewijzen moet u maar eens op onderstaand filmpje op Youtube klikken. Ondertussen is de toegang wel al ruimer open gemaakt dan zichtbaar op dit filmpje.
- De afbraak van de twee spoorwegbunkertjes S5 en S6 duiden er allicht wel op dat dit bunkertje wel eens één van de volgende bunkertjes zou kunnen zijn om te verdwijnen. Uit goede bronnen heb ik wel vernomen dat hij voorlopig zeker nog niet gepland is om afgebroken te worden. Hetgene in dit geval in zijn voordeel pleit, is dat hij zeer kort bij de spoorlijn staat en via de weg totaal niet bereikbaar is.
- Het bunkertje zijn aandeel in het bouwproject A bedroeg origineel 71.825,02 Bef. Met inbegrip van wat gemeenschappelijke kosten zoals onder andere de niet individueel verdeelde beplantingen moet deze prijs allicht opgetrokken worden tot 72.133,77 Bef. Als men hier nog eens een aantal zaken gaat bijtellen die niet dienden ingecalculeerd te worden door de bouwfirma's maar rechtstreeks werden aangeschaft door de militaire overheid zoals bv. chardomes, koepels, ventillatoren,... moet de totale kostprijs ongeveer op 72.433,77 Bef hebben gelegen.
- Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF (1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.
|
Kadastrale schets horende bij de onteigening voor de bunker D19, langs de spoorlijn Oostende-Brussel.
Dit betreft de akte voor de onteigening van de grond. Er bestond nog een aparte akte voor alles wat voor dit bunkertje (en ook de bunkertjes D20 en C18) de erfdienstbaarheden aanging.
|
|
|
Deze kadastrale schets geeft een zeer goed beeld van hoe de erfdienstbaarheden voor de bunkers C18 - D20 en D19 waren opgebouwd. Zo begonnen de erfdienstbaarheden vanaf de spoorwegviaduct te Kwatrecht om zo door te lopen tot aan de bunker C18. Daarna vervolgden deze met de wegel die heden nog altijd de bunker C18 en D20 met elkaar verbindt.
Aan de bunker D20 keerde de erfdienstbaarheid af naar links om kort daarna schuin in de richting van de spoorlijn Oostende-Brussel te lopen tot bij het terrein onteigend voor bunker D19.
|
|
|
Dit is een actuele kadastrale schets waarbij de toen voorziene erfdienstbaarheden, zoals hogerop beschreven, in het blauw aangeduid zijn.
|
|
|
Leuk om te vermelden is dat er van dit bunkertje 2 versies van plannen bestonden. Het is te zeggen, er bestond een eerste nooit uitgevoerde versie.
Dit is de terreinschets horende bij de nooit gebouwde versie.
Ondanks de verschillende opbouw van de beide plannen, waren de schietsectoren identiek. Eén schietgat was gericht op de spoorlijn komende van Brussel. Het andere op de velden achter de terreinen van Mariagaard.
|
|
|
Grondplan van dit niet aangenomen ontwerp. Het zou in elk geval een uniek ontwerp op de linie geweest zijn.
Het onderste getekende schietgat zou de richting van de spoorwegbrug voor zich genomen hebben. Het bovenste de terreinen achter Mariagaard.
|
|
|
Doorsnede AB bij bovenstaand niet aangenomen ontwerp.
|
|
|
Doorsnede CD bij hetzelfde niet aangenomen ontwerp.
|
|
|
Dakplan bij het niet aangenomen ontwerp.
|
|
|
Terreinschets bij het uiteindelijk wel degelijk gebouwde ontwerp van dit bunkertje.
Heel opvallend is, en dit was ook al bij het niet aangenomen ontwerp, het verleggen van het Polsbeekje dat naast de spoorlijn Oostende-Brussel liep.
|
|
|
Grondplan van deze bunker waarbij de schietgaten onderling in hoek waren opgesteld. Ondanks het vrij gewijzigde uitzicht ten opzichte van het eerste ontwerp, waren de schietsectoren identiek.
|
|
|
Doorsnede AB bij bovenstaand grondplan. De doorsnede is doorheen de mitrailleurkamer kijkend naar de spoorwegbrug, kijkend naar het schietgat toe.
|
|
|
Doorsnede CD bij hetzelfde grondplan. Deze doorsnede gaat door het tweede schietgat en het toegangssas.
|
|
|
Dakplan horende bij dit nieuwe ontwerp.
|
|
|
Actuele kadasterschets van het terrein waar de bunker nu nog staat vlak naast de spoorlijn.
Het originele perceel 1308d/2bis is ondertussen perceel 1308b/52 geworden.
|
|
|
Dit zijn voorlopig de oudste foto's van dit toch fraaie bunkertje juist naast de Spoorlijn Oostende-Brussel, op de rand tussen Wetteren en Melle. Deze foto's dateren uit 1995. (Foto: Collectie Guido De Jong - Simon Stevin Stichting)
|
|
|
Zicht uit dezelfde periode vanaf de overkant van de spoorlijn. (Foto: Collectie Guido De Jong - Simon Stevin Stichting)
|
|
|
Achterzijde van de bunker. (Collectie Guido De Jong - Simon Stevin Stichting)
|
|
|
In 2004 werd het bunkertje nog als volgt teruggevonden. Eigenlijk betreft ook zo een van die bunkertjes die in de vele voorgaande jaren nog nauwelijks is gewijzigd. (Foto: Collectie Kris Vlaeminck)
|
|
|
Zicht op de beperkt geopende toegang anno 2004. Op dat moment zou ik hem eerlijk gezegd nog niet betreden hebben wegens te beperkt geopend. (Foto: Collectie Kris Vlaeminck)
|
|
|
Mooie sfeerfoto uit dezelfde periode. (Foto Collectie Kris Vlaeminck)
|
|
|
Vanaf hier vindt u door elkaar foto's vanaf 2006 tot en met 2010 om u een totaalbeeld van de bunker te kunnen vormen, zowel van de buiten- als de binnenzijde.
De eerste foto toont de wijze waarop hij voor de meesten vanaf de wegel komende vanaf de Oosterzelesteenweg, in het zicht komt vanuit de verte.
|
|
|
Professionele foto van deze bunker anno 2008. (Foto: Collectie Oswald Pauwels)
|
|
|
Detail van het gehavende schietgat en oreillon richting spoorwegbrug te Kwatrecht. |
|
|
Detail van de binnenzijde van ditzelfde schietgat. Dit is één van de zwaarder bevochten bunkers op de linie. (Foto: Collectie Kris Vlaeminck)
|
|
|
Zoals eerder al gemeld, zijn actuelere foto's nauwelijks verschillend van deze van tientallen jaren geleden.
|
|
|
Zijkant gericht op de sporen. Het rechter schietgat is gericht op de spoorwegbrug te Kwatrecht, waar onderaan ook nog de bunkers S5 en S6 stonden. Het schietgat links nam de velden achter de site van Mariagaard in het vizier. Dat schietgat stond ook letterlijk in hoek opgesteld de schietgaten van de bunker C17, heden aan de overzijde van de autosnelweg in een weiland.
|
|
|
Rechts naast het schietgat zie je nog een gecementeerd gedeelte op het ruwe beton. Hier had de bunker nog een vals raam. Op deze foto links zie je nog vrij veel restanten van originele baksteen camouflage.
|
|
|
Blik doorheen het tweede schietgat. Het telt ook wel wat kogelinslagen maar in elk geval al heel wat minder dan het andere schietgat.
|
|
|
Op deze foto mag het duidelijk zijn dat je zeker dient op te letten als je dit bunkertje wenst te bezoeken. Er is amper 1 a 1.5 meter ruimte tussen de bunker en de eerste spoorwegrails. De treinen vliegen hier tegen 180 km per uur voorbij op dit kaarsrechte traject. Voorzichtigheid aangeraden dus, zeker als er kinderen mochten bijzijn. |
|
|
Een gelijkaardig zicht in de andere richting. |
|
|
Totaalzicht op de achterzijde. |
|
|
Sinds 2010 (en niet door mij uitgevoerd), is de bunkertoegang iets ruimer open gemaakt. Laat er geen kinderen alleen ingaan maar nu is betreden wel doenbaar als uw conditie het toelaat.Vroeger was dit minder het geval zoals op dit filmpje op Youtube zichtbaar. |
|
|
Zicht op de bunker vanaf de onverharde wegel naast de spoorlijn. |
|
|
Binnenzicht in het toegangssas. De ganse bunker is aan de binnenzijde sterk bekladderd met graffiti. |
|
|
Zicht vanuit de bunker doorheen de toegang op de spoorlijn komende van Oostende. |
|
|
Terugblik in het toegangssas. De eerste mitrailleurkamer en het toegangssas liggen vol baksteenpuin. Het lijkt zelfs alsof er bijkomend steenpuin in de bunker is binnengebracht geweest. |
|
|
Vanuit het toegangssas kijk je op de mitrailleurkamer met het schietgat over de spoorlijn richting velden achter de site Mariagaard. Links ligt de tweede mitrailleurkamer. |
|
|
Detail van deze mitrailleurkamer. Enkel de chardomes zijn verdwenen. |
|
|
Blik doorheen dit schietgat. Meteen is het wel duidelijk dat de huidige spoorbedding hoger ligt dan dat dit vroeger het geval was. |
|
|
Aan de achterzijde van deze kamer zie je onderaan tegen de grond de kabeldoorgangen en telefoondoorgangen. Haken en etagères zijn in deze bunker nog allen aanwezig. |
|
|
Ondanks dat dit schietgat niet zo veel sporen van strijd vertoont, vind je in de achtermuur toch nog deze inslag van een vrij zwaar projectiel. |
|
|
De tweede kamer ligt qua niveau iets hoger. Het hoogteverschil komt overeen met het hoogteverschil die men buiten ook kan zien in de onderlinge betonnen dakstructuren. |
|
|
Binnenzicht in deze mitrailleurkamer. |
|
|
Sfeerfoto door het zwaar gehavende schietgat richting spoorwegbrug te Kwatrecht. |
|
|
De achtermuur achter dit schietgat spreekt ook boekdelen. Ze kreeg wel meer dan één voltreffer doorheen het schietgat te verwerken. Je wilt niet weten wat er is gebeurd met eventueel in de bunker aanwezige soldaten als zo een treffer het schietgat weet te vinden. |
|
|
Terugblik met rechts het toegangssas. |
|
|
Origineel was het terrein waar de bunker werd op gebouwd gescheiden van de spoorlijn door het Polsbeekje. Dit beekje werd in die tijd verlegd rondom het driehoekige terrein. Om het bunkerterrein daarna vlot te kunnen betreden, werd toen een betonnen brugje voorzien tussen veldweg en bunkerterrein. Dit brugje is nog altijd vrij intacte vorm aanwezig. |
|
|
Een bunkerwandeling met leerlingen van het 5e en 6e leerjaar van de basisschool te Massemen. Op die wandelingen is dit bunkertje een klassieker. |
|
|
Zeer fraaie sfeerfoto van dit bunkertje bij nacht. (Foto: Collectie Maarten De Wispelaere) |
|
|
| |
|
.jpg)
