• Nazareth, Sectie E, kadastraal perceel 43 (deels)

• Voor de bouw van de bunker werd een perceel landbouwgrond onteigend ter grootte van 2 are 6 ca in de nabijheid van de noordwestelijke hoek (niet de hoek zelf) van een groter perceel landbouwgrond.
• Gezien dit onteigende perceeltje E43 (deels) niet direct aansloot met enige openbare weg was er nood aan een bijkomende permanente erfdienstbaarheid over een strook van 2 meter breed vanaf een openbare weg tot het domein met de bunker. Dit diende om de bunker ten allen tijde te kunnen bereiken.
• Daarnaast was er in dit geval ook noodzaak aan een tijdelijke erfdienstbaarheid voor een periode van 8 maanden over een ruimere strook van in totaal 5 meter breed. Deze bredere strook was noodzakelijk om de bouw van de bunker mogelijk te maken en werd verkregen door de eerdere permanente erfdienstbaarheid tijdelijk 3 meter breder te voorzien.
• Zowel de tijdelijke als de permanente erfdienstbaarheid verliep vanaf de noordwestelijke hoek van het onteigende perdeel E43 over een totale lengte van 116.20 meter over de rand van perceel E44 tot op de openbare weg, de huidige Groenstraat. Men vergeet eigenlijk zelfs de zeer korte strook op het eigenlijk onteigende perceel mee te tellen die in de hoek niet werd mee overgekocht en op die manier wel noodzakelijk is om de erfdienstbaarheden te laten aansluiten bij de onteigening.
• Het onteigende perceeltje en alle bijhorende percelen gebruikt voor de permanente en tijdelijke erfdienstbaarheden maakten deel uit van een grote onteigeningsakte gericht aan de Commissie van Openbare onderstand van de Stad Gent die hier heel wat gronden in eigendom had. Dit omvatte onder andere nog de onteigeningen en erfdienstbaarheden van de bunkers A6, A7, A8, A9, A10, A11, B6, B7, B8, B9 en C4. Daarnaast omvatte deze ook nog de erfdienstbaarheden van de bunker A5. Deze totale akte was goed voor 20055 BEF waarvan de onteigening en erfdienstbaarheden voor de bunker A9 een gedeelte van 1500 BEF op zich nam. Ook op deze grote akte zat een intrestclausule van 5% per jaar wat neerkwam op de totale akte 1002.75 BEF per jaar en voor deze kleine deelakte op zich 75 BEF.
• Deze grote akte werd verleden op 24 Februari 1936 (bijna een jaar later dus dan de meeste andere aktes in deze regio...).
• Erfdienstbaarheden, zowel de permanente om de bunker ten allen tijde te kunnen bereiken, als de tijdelijke die standaard werden in de aktes voorzien met een termijn van 8 maanden voor de bouw van de bunker mogelijk te maken, gingen net zoals het uitkeren van toegekende intresten pas in voege, van zodra de eigenlijke werken voor de bouw van de bunker werden aangevat, ongeacht de tijdsperiode die op die manier verstreek tussen aankoop van de gronden en de eigenlijke bouw van de bunker zelf.

• De originele situatie is vergeleken met toen in feite nog altijd niet veranderd al zouden luchtfoto's laten vermoeden van wel. Het probleem is dat namelijk de originele oriëntatie van de velden niet meer wordt gevolgd en sterk gewijzigd is omdat de velden allicht door dezelfde boer worden gebruikt.
• Het veld waar ooit werd onteigend is nog altijd terug te vinden als E43a in plaats van toen E43. Daarnaast bestaat er nog altijd een veldje met de grootte van het ooit onteigende perceeltje met de bunker A9 op met perceelnummer E43b.
• Ook het perceel E44 gebruikt voor de erfdienstbaarheden bestaat nog altijd identiek.
• Het originele perceeltje, huidige E43b zal in 1961 in elk geval al opnieuw verkocht geweest zijn gezien het toen al niet meer op de lijst van nog niet verkochte bunkers stond.

• De bunker is goed zichtbaar recht voor u in het veld als men komt van de Sticheldreef en afdraait naar rechts in de Groenstraat. Hij ligt ongeveer 120 meter ver in het veld.

• Het was een bunker op de voorlinie tussen de steunpunten Astene en Eke tussen A8 (465 m) en A10 (930 m). Hij was in hoek opgesteld met A8 om zo een groter gezichtsveld en schietbereik te hebben. De bunker A8 nam de Groenstraat onder vuur vanuit zuidelijke richting. De bunker A9 was gericht op de velden aan de westkant van de Groenstraat.
• De afstand tussen A9 en A10 is vrij groot. Dit werd in dit geval weer opgevangen door de bunkers van de steunlinie die in dit vlakke terrein dit gat gingen opvullen. Zo stond C4 op 630 meter van A9. C5 stond op 660 meter van A10. C4 en C5 stonden dan onderling weer 1290 meter uit elkaar. We kunnen duidelijk zien dat de onderlinge afstanden in de uitgestrekte en vooral vlakke velden wel groter gehouden werden. De vijand kon onmogelijk ongemerkt de stellingen naderen. Ook mag men niet vergeten dat er tussen de bunkers in nog vele schutterskuilen, veldversterkingen en loopgrachten gegraven werden in geval van bezetting van de bunkerlinie.

• Twee achteraan verbonden kamers en een sas.
• Tussen de twee kamers achteraan is een koepel.

• Elke kamer was voorzien voor het opstellen van een mitrailleur.
• De bunker was standaard voorzien voor de opstelling van Maximmitrailleurs. Daarnaast was hij eveneens voorzien om Hotchkiss- of Coltmitrailleurs te kunnen opstellen.

Omschrijving van het gecamoufleerde bunkertje:

• De hoeken zijn afgewerkt met baksteen en het geheel is gecementeerd geweest met het motief van assestenen.
• Vooraan waren er twee schietgaten.
• Deze zouden verborgen worden achter houten luiken, openend in 2 richtingen en elk 0.50m x 1.40 m (BxH). Op deze houten luiken zouden dan nog eens houten raamprofielen gekleefd zijn om het geheel nog meer het uitzicht van echte ramen te geven. Toch heeft de ondergrond van deze nepramen bij deze bunker geen randen, zitten deze ook niet dieper uitgewerkt en zijn er geen dorpels. Het mysterie van deze merkwaardige camouflage is allicht te zoeken in de Franstalige prijsbestek van bouwfirma B die alle luiken voor de gecementeerde bunkers letterlijk heeft uitgevoerd in gegalvaniseerd plaatstaal, allicht zonder enig houtwerk. De ramen zullen in dit geval dan ook geschilderd geweest zijn op deze staalplaten. Gezien deze platen beperkt waren van dikte, diende er ook geen extra diepte voor gespaard te worden om ze niet te ver naar voor te laten uitsteken op de voorgevel als camouflage van de betrokken schietgaten.
• Voor de rest had deze bunker geen extra valse ramen.
• In elk geval is het dak nooit uitgewerkt zoals origineel op de plannen getekend. De koepel heeft er altijd bovenuit gestoken.
• De dakstructuur was opgetrokken in hout en bedekt met mechanische rode dakpannen. Omwille van de aanwezige koepel is de dakstructuur alvast platter uitgewerkt geweest dan op de plannen getekend.
• De koepel moet verborgen gezeten hebben op de top van een vrij plat schildak.
• Hoe deze koepel zelf weggecamoufleerd was, is tot op heden niet zo duidelijk.
• De koepel zelf was van de binnenzijde bereikbaar via 9 metalen klimijzers in de wand.
• Bij de bunkers met mitrailleurkamer(s) was de toegang tot de eigenlijke gevechtsruimtes van de bunker gescheiden van het sas door middel van een gepantserde metalen deur van 0.86m x 1.82m (BxH) met zonneblinden, omlijsting en luikje voor toegangsverdediging.
• De eigenlijke toegang bij de inkom was op zijn beurt afgesloten met een metalen traliehekje van 0.90m x 1.82m
• In elke mitrailleurkamer was daarnaast standaard aanwezig:
  • 3.50 meter etagères met leggers in inlandse eik.
  • Een inlands eiken plankje van 0.32m x 0.12m x 0.06m met ijzeren steunen voor de plaatsing van een kogelpers.
  • 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
  • Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
  • 1 chardome en chardomeplaat voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur
• Ventillatiegaten waren aan de buitenzijde aan de bovenzijde afgesloten met een koperen geperforeerde afdekplaat om ingooien van projectielen naar binnen onmogelijk te maken.
• In december 1934 zou er op project B nog een correctie volgen op heel wat van de bestaande plannen. Zo zal worden gevraagd het dakniveau met 30 cm te verlagen en de bunker op die wijze 30 cm dieper in de grond te steken. Hiervoor dienden bijkomend alle ventillatiedoorgangen en granaatwerpgaten gecorrigeerd te worden binnen het op te richten gebouw. Om dit nieuwe niveauverschil te corrigeren diende bijkomend in het sas een betonnen trap voorzien te worden met 2 treden en een bijkomende sterfput.
• Op het originele terrein stond reeds een Elzenhaag die ten allen tijde diende bewaard te blijven. Ook diende de bestaande trekweg die al in de richting van het terrein met de bunker liep zodanig gelegd te worden dat deze rechts (aan de kant van het oreillon) zou voorbijkomend. Origineel liep deze aan de kant van de toegang en allicht had men liefst niet teveel pottenkijkers aan de eigenlijke toegang van de bunker.
• Het geheel had het uitzicht van een assestenen koeienstal in een weiland met een vrij plat dak. Het globale uitzicht moest expliciet anders zijn dan dit van de bunker A8 die in de directe buurt stond.

• Er bestaat van deze bunker een zeer beperkte herziening. Dit slaat echter enkel op een aantal beperkte aanpassingen om de hoeveelheid te gebruiken beton beperkt te verminderen in de buurt van de te voorziene koepel.

• De bunker is volledig vrij maar staat door de band serieus onder water.
• De bunker heeft enkel vrij zware schade aan zijn koepel die dateert van het vrij bruut ontmantelen van de nog aanwezige restanten hiervan na de wederverkoop van deze bunker.

• Er zijn allicht geen directe sporen van strijd.
• Echte schade uit de meidagen valt ook niet echt te verwachten op dit gedeelte van de bunkerlinie dat eigenlijk ook nooit echte strijd heeft gekend en amper bezet is geweest.

• De achterkant waar de koepel zat, is zwaar beschadigd om ook nog de laatste restanten van de koepel te verwijderen uit het dak van de bunker. Dit komt doordat dit ook één van de bunkers is geweest op het grondgebied van Astene en Nazareth dat is opgekocht geweest door een handelaar in oud ijzer. Deze heeft dan ook zoveel mogelijk het ijzer willen recupereren. Vooral de restanten van de ijzeren koepel trokken zijn aandacht. Gelukkig heeft deze bunker niet hetzelfde lot ondergaan dan de andere twee bunkers A5 en A6 die hij laten uitbranden heeft met autobanden. Bij deze bunker is de schade beperkt gebleven tot zichtbare sporen van met zware middelen proberen verwijderen van de koepelrestanten.

• Het bunkertje zijn aandeel in het bouwproject B bedroeg origineel 63.612,56 Bef. Met inbegrip van wat gemeenschappelijke kosten zoals onder andere de niet individueel verdeelde beplantingen moet deze prijs allicht opgetrokken worden tot 63.821,56 Bef. Als men hier nog eens een aantal zaken gaat bijtellen die niet dienden ingecalculeerd te worden door de bouwfirma's maar rechtstreeks werden aangeschaft door de militaire overheid zoals bv chardomes, koepels, ventillatoren,... moet de totale kostprijs ongeveer op 94.121,56 Bef hebben gelegen.
• Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF (1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.

Foto's van deze bunker

Foto's anno 1990 - 1995 : Collectie Guido De Jong - Simon Stevin Stichting