d15
 
Bunkernummer
D15
Oud Bunkernummer
FMO8
Lokatie
Moortsele
Toegankelijkheid

Volledig vrij
Aantal kamers

2 achteraan verbonden kamers en een sas

Aantal schietgaten
2
Type geschut
2 x MI
Bijhorende vuurrichting
Oosten

Korte beschrijving van de bunker

  • Uitwendige kenmerken.
  • De hoeken zijn afgewerkt met baksteen en het geheel is gecementeerd en vermoedelijk roze geverfd geweest. Deze kleuren zijn hier en daar nog zeer duidelijk aanwezig, vooral bij regenachtig weer.
  • Al het houtwerk was standaard uitgevoerd in Noors rood dennenhout tenzij anders vermeld.
  • De beide schietgaten waren afgesloten met elk 2 luiken in gegalvaniseerd plaatijzer, openend in 2 richtingen, elk 0.50m x 1.40m (BxH). Op dit plaatijzer waren houten ramen gekleefd om het geheel nog meer expliciet het uitzicht van echte ramen te geven.
  • De bunker had volgens het bestek nog 1 vals raam dat identiek was uitgewerkt met dit verschil dat in dit geval het raam gefixeerd was op de wand met als basis een gegalvaniseerde metalen plaat van 1.00m x 1.40m (BxH). In praktijk zijn er van dit valse raam op de bunker ten velde geen sporen te vinden. Het is er dus ook mogelijks nooit geweest.
  • Het eigenlijke toegangssas tot de bunker zat verborgen achter een heden nog deels bestaand extra portaal. Dit portaal was trouwens groter dan wat op het plan is getekend.
  • De dakstructuur werd uitgewerkt in hout in de vorm van een zadeldak waarbij het toegangssas aansloot als een kleiner zadeldak.
  • De dakbedekking bestond origineel uit rode Boomse dakpannen alhoewel dit later zou gewijzigd zijn in donkerkleurige pannen. Rood was nochtans de kleur van de pannen van de originele boerderij.
  • Voor men het eigenlijke toegangssas kon betreden diende men nog met stijgijzers (geen trap zoals in het bestek beschreven) 75 cm te dalen tot het niveau van de bunker.
  • De toegangsput voor het eigenlijke toegangssas was afgesloten met een metalen valluik van 0.90m x 0.80m.
  • In het toegangssas werd een sterfputje voorzien.
  • Bij de bunkers met mitrailleurkamer(s) was de toegang tot de eigenlijke gevechtsruimtes van de bunker gescheiden van het sas door middel van een gepantserde metalen deur van 0.86m x 1.82m (BxH) met zonneblinden, omlijsting en luikje voor toegangsverdediging.
  • De eigenlijke toegang bij de inkom was op zijn beurt afgesloten met een metalen traliehekje van 0.90m x 1.82m
  • Dit traliehek was nog eens aan het zicht onttrokken door een extra houten camouflagedeur van 0.90m x 1.80m (BxH).
  • In elke mitrailleurkamer was daarnaast standaard aanwezig:
    • 3.50 meter etagères met leggers in inlandse eik.
    • Een inlands eiken plankje van 0.32m x 0.12m x 0.06m met ijzeren steunen voor de plaatsing van een kogelpers.
    • 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
    • Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
    • 1 chardome en chardomeplaat voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur
  • Ventillatiegaten waren aan de buitenzijde aan de bovenzijde afgesloten met een koperen geperforeerde afdekplaat om ingooien van projectielen naar binnen onmogelijk te maken.
  • Hij zat deels verstopt achter aanplantingen en de bestaande haag met de boerderij moest zeker worden behouden. Het terrein was tevens toegankelijk via een poortje van 1.00m x 1.20m (BxH) in Rood Noors dennenhout dat aansloot bij deze haag en zo toegang verschafte tot het domeintje met de bunker.
  • Het globale uitzicht was dit van een bijgebouwtje bij de boerderij met gekalkte wanden.
  • Structuur.
  • Twee achteraan verbonden kamers en een sas.
  • Elke kamer is voorzien voor het opstellen van een mitrailleur.
  • Opmerkingen.
  • Het is een steunliniebunker tussen Muntekouter en Betsberg tussen D14 (690 m) en D16 (295 m). De bunker staat in hoek opgesteld met D16 om zo een groter gezichtsveld en vuurbereik te hebben.
  • De bunker was standaard voorzien voor de opstelling van Maximmitrailleurs. Daarnaast was hij eveneens voorzien om Hotchkiss- of Coltmitrailleurs te kunnen opstellen.
  • Het originele terrein waar de bunker werd op gebouwd was perceel Moortsele, enige Sectie, perceel 584 met een grootte van 1 are 64 ca. Dit perceeltje lag aan de zuidwestkant van een veel groter perceel weiland, naast een boerderij.
  • Om het perceeltje met de bunker te kunnen bereiken was er nog een bijkomende permanente erfdienstbaarheid (om de bunker ten allen tijde te kunnen bereiken voor militaire doeleinden) en een tijdelijke erfdienstbaarheid (voor de bouw van de bunker zelf mogelijk te maken) nodig.
  • De permanente erfdienstbaarheid verliep langs de rand van het grote perceel komende vanaf de Boterhoek tot het onteigende perceel over een spoor van 2 meter breed met een gemiddelde lengte van 46.5 meter.
  • De tijdelijke erfdienstbaarheid verliep over dezelfde strook, verbreed tot een band van 5 meter met een gemiddelde lengte van 48 meter zodanig dat werkvolk en gerei de bunker konden bereiken om deze te bouwen.
  • Deze tijdelijke erfdienstbaarheid was maar 8 maanden geldig.
  • Gezien voor de combinatie van onteigening en erfdienstbaarheden enkel gebruik werd gemaakt van perceel 584, is er in dit geval ook maar één akte opgesteld voor deze bunker.
  • De onteigenig en erfdienstbaarheden voor bunker D15 maken echter deel uit van een grotere gemeenschappelijke akte die ook nog onteigeningen en erfdienstbaarheden bevat voor de bunkers A23, Av4, Mu21 en Mu24, allen gelegen op grondgebied Munte.
  • De originele eigenaar van deze percelen was Mr Henri De Potter - d'Indoye (zonder beroep), woonachtig te Melle.
  • De globale akte (voor al deze erfdienstbaarheden en onteigeningen) werd verleden op 5 juni 1935 voor de totale prijs van 18.930 Bef.
  • Er was origineel in de akte een clausule voorzien voor het uitbetalen van een jaarlijkse intrest van 4.5% op dit bedrag maar deze clausule werd uit de akte geschrapt en voor akkoord getekend door de eigenaar. Mogelijks is voor het niet invoegen van deze clausule een beperkte meerprijs op voorhand toegekend. Het lijkt mij vrij onwaarschijnlijk dat deze clausule zal geschrapt zijn zonder enige compensatie. (niet te achterhalen).
  • Erfdienstbaarheden, zowel de permanente om de bunker ten allen tijde te kunnen bereiken, als de tijdelijke die standaard werden in de aktes voorzien met een termijn van 8 maanden voor de bouw van de bunker mogelijk te maken, gingen net zoals het uitkeren van toegekende intresten pas in voege, van zodra de eigenlijke werken voor de bouw van de bunker werden aangevat, ongeacht de tijdsperiode die op die manier verstreek tussen aankoop van de gronden en de eigenlijke bouw van de bunker zelf.
  • Na de onteigening kreeg het origineel onteigende perceel geen aparte index toegemeten.
  • Op actuele kadastrale plannen is het originele perceel 584 wel degelijk opgesplitst. Het originele perceel zonder het bunkerterrein is heden perceel 584d geworden. Daarnaast is er een zeer klein perceeltje met juist de grenzen van de bunker dat perceel 584c is geworden.
  • Gezien er officieel niets meer bestaat van bijhorende permanente erfdienstbaarheid, zal de bunker meer dan waarschijnlijk wel opnieuw verkocht zijn aan de eigenaars van het bijhorende weiland.
  • De bunker is goed te zien vanaf Boterhoek als men komt uit de richting van Moortsele. Anders ligt hij goed verstopt achter de boerderij waar hij bijstaat.
  • De bunker is volledig vrij.
  • Op het eerste zicht draagt de bunker geen directe sporen van strijd.
  • Op basis van de hoeveelheden toegepast binnen de bouwproject A en B voor gelijkaardige bunkertjes, gecombineerd met de toegepaste basisprijzen zoals in het bestek van bouwproject F terug te vinden, werd een eerste benaderende prijs bepaald voor elk van de bunkertjes. Deze detailprijzen werden daarna herrekent via de regel van 3 op basis van de werkelijke projectprijs zoals terug te vinden in het bestek en de totaalprijs zoals zelf op basis van de gemaakte veronderstellingen, bekomen. Op die wijze moet dit bunkertje ongeveer 65.530,83 Bef gekost hebben.
  • Als men hier nog eens een aantal zaken gaat bijtellen die niet dienden ingecalculeerd te worden door de bouwfirma's maar rechtstreeks werden aangeschaft door de militaire overheid zoals bv chardomes, koepels, ventillatoren,... moet de totale kostprijs ongeveer op 66.030,83 Bef hebben gelegen.
  • Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF (1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.

Routebeschrijving om deze bunker te vinden

  • De bunker ligt op de rand van een weiland en het terrein van een boerderij langs Boterhoek, een verlengde van de Asselkouter.
  • De bunker ligt aansluitend op de achterhoek van een bestaande boerderij, een vijftigtal meter ver in het veld.
Bijhorende foto's

Voorstudie horende bij dit bunkertje.

De kronkelweg onder de bunker is de Boterhoek op Moortsele. Zowel de hoeve naast de bunker als de hoeve rechtover de bunker (andere kant van de straat) zijn heden nog bestaande.

Wel is de bocht zichtbaar verderop de Boterhoekstraat, ter hoogte van bunker D16 (aan gebouwen rechts langs Boterhoek, 2e bunker staat hier eveneens nog niet op), heden niet meer zo scherp dan hier getekend.

Detail behorende bij dezelfde voorstudie.

Onteigeningsschets horende bij deze bunker. Ook hier is de bocht in de straat verderop veel scherper en hoekiger uitgewerkt.

Ook is het terrein zoals onteigend 5 hoekig geworden in plaats van de rechthoek van de voorstudie.

Terreinschets zoals terug te vinden bij de bouwplannen van deze bunker. Het terein met de bunker is blijkbaar aan alle zijden omgeven met een draad.

Het toegangshekje zal in de kortste zijde van het perceel (onderaan). Loodrecht hierop lag de Boterhoek.

De zijde links hiervan diende de haag behouden of hersteld te worden na de uitvoering van de werken.

Origineel grondplannetje van deze 2 kamers mitrailleurbunker.

Buiten de 2 schietgaten, beiden gecamoufleerd als valse ramen, waren er geen bijkomende valse ramen meer aanwezig.

d15

Doorsnede AB bij bovenstaand grondplan. De doorsnede is genomen door het toegangssas en kijkt op de achterkant van de bunker die het voor de rest niet doorsnijdt.

Langsdoorsnede CD bij hetzelfde grondplan.

Actueel kadasterplan anno 2014. Het bunkertje is er naast de hoeve nog altijd opgetekend, letterlijk met de grenzen van de bunker.

Omdat er geen sprake meer is van de originele permanente erfdienstbaarheid, mag men wel aannemen dat de bunker wel degelijk opnieuw eigendom zal zijn van de eigenaar van het perceel weiland.

Detail van het specifieke stukje kadasterkaart.

Het originele perceel 584 werd heden 584d. Het bunkertje (juist op zijn grenzen beperkt) werd perceel 584c.

Vooraanzicht anno 1995. Het uitzicht was dit van een bijgebouwtje bij de boerderij ernaast. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting)
Achteraanzicht uit dezelfde periode. Op het dak zijn nog de restanten te zien van twee van de drie omgewaaide puntgevels die allicht nog allen op het dak liggen. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting)

Zicht zoals men het bunkertje kan zien liggen anno 2006, komende uit de richting Moortsele op de Boterhoek.
d15 steunliniebunker Moortsele tete de pont de gand
De voorkant van de bunker. Dit was zo een periode waarbij er een sterke rozige schijn op het beton zat.
d15
Ongeveer dezelfde foto, alleen is de rozige schijn nu zo goed als verdwenen.
Detail van het toegangssas.

Dit is een blik op de binnenkant van de mitrailleurkamer meteen na het toegangssas (met nog gedeeltelijk afgesloten schietgat).

Het chardome is nog gedeeltelijk aanwezig.

Allicht is de bekisting bij het storten aan het betonnen blokje tussen de 2 betonnen sokkels voor een eventuele opstelling van een Hotchkiss- of Coltmitrailleur bij het gieten, weggeschoven. Dit staat volledig schuin.

De functie van dit blokje in alle bunkers terug te vinden is mij trouwens tot de dag van vandaag ook nog altijd niet duidelijk.

Binnenzicht rechtse mitrailleurkamer.
Blik over de velden door het volledig geopende schietgat. In de verte de huizen op Rattepas Moortsele.
Sfeerfoto anno 2010. (Foto: Collectie M. Demoor)