Korte beschrijving van de bunker
|
- Uitwendige kenmerken.
- Origineel concept
- Volgens de voorstudie zou het bunkertje het uitzicht krijgen van een gebouwtje in assestenen met een vrij stijl dak in dakpannen.
- Effectief gebouwd concept
- De hoeken van de bunker zijn afgewerkt met baksteen, daarna is het geheel gecementeerd.
- Al het houtwerk was standaard uitgevoerd in Noors rood dennenhout tenzij anders vermeld.
- Voor wat betreft de aanwezige valse ramen weten we over deze bunker ondertussen het volgende:
- Het schietgat voor het vast opgesteld C47 kanon (links), het schietgat voor de mitrailleur (midden) alsook de opening voor de schijnwerper (rechts) zaten verstopt achter elk 2 luiken in gegalvaniseeerd plaatijzer, telkens openend in 2 richtingen en elk 0.50m x 1.40m (BxH) groot. Op dit plaatijzer waren houten raamprofielen gekleefd om het geheel nog explicieter het uitzicht van echte ramen te geven.
- In het bestek is nog sprake van een extra vals raam naar de straatkant toe (rechter zijkant). Dit zou dan een vals raam geweest zijn dat zou hebben bestaan uit een plaat van 1.00m x 1.40m (BxH) in verzinkt plaatijzer. Op dit plaatijzer waren dan opnieuw houten raamprofielen gekleefd. In praktijk bevindt zich daar echter geen groot vals raam maar 3 kleinere valse raampjes.
- De meest rechtse ruimte was de ruimte waar een schijnwerper en de manuele ventillator waren opgesteld.
- Deze manuele ventillator diende om de kanonkamer bij gebruik in overdruk te kunnen zetten zodat giftige dampen van het vuren via het schietgat naar buiten zouden gedreven worden.
- Het aanzuiggat voor de ventilator kwam uit naast de eigenlijke toegang van de bunker aan de buitenzijde.
- Voor het aanzuiggat van de manuele ventillator bevond zich een doorboord verzinkt plaatijzer diameter 650mm en 10mm dik om ingooien van ener welk object onmogelijk te maken.
- Deze kamer was met een metalen deur afgescheiden van de kanonkamer daarnaast.
- Het schijnwerpergat zat verborgen achter luiken identiek met deze voor de schietgaten voor het C47 kanon en de mitrailleur.
- Aan de binnenzijde zat hier nog een metalen luik op een glijstang om ook dit schijnwerpergat van de binnenkant bijkomend bij gebruik te kunnen afsluiten.
- Dit was om te verhinderen dat op het ogenblik dat de schijnwerper in het gat stond, er projectielen binnen in de bunker zouden kunnen vliegen.
- De tweede kamer was de kamer voor de opstelling van een mitrailleur.
- In deze kamer was voorzien:
- 3.50 meter etagères met leggers in inlandse eik.
- Een inlands eiken plankje van 0.32m x 0.12m x 0.06m met ijzeren steunen voor de plaatsing van een kogelpers.
- 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
- Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
- 1 chardome en chardomeplaat voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur
- Achteraan deze mitrailleurkamer bevond zich de toegang van de observatiekoepel.
- Binnenin zat onder de koepel een valluikje.
- Onder dit luikje had je 9 klimijzers om de koepel te betreden.
- Vanuit de koepel vertrok 2.50 m stemdragerbuis diameter 1" met op de uiteinden trechtervormige uiteindes.
- Volgens de originele plannen werd de dakstructuur uitgewerkt in hout als een vrij groot zadeldak. Dit originele dak ging zelfs over de koepel heen en was bedekt met blauwe Boomse pannen.
- In praktijk is om de koepel te kunnen gebruiken zonder de helft van het dak van de bunker eerst te moeten slopen, het dak veel platter uitgewerkt zodat de koepel hier kwam bovenuit te steken.
- Deze koepel werd gecamoufleerd als een soort ventillatietorentje op het dak.
- Volgens het bestek werd er voor schouw 1.00 m zinken buis van 15 cm diameter voorzien. Allicht betreft dit buis die bovenop de koepel werd voorzien om boven het eigenlijke dak uit te komen in de hoge versie die nooit effectief werd gebouwd. Dit diende dan voor het afvuren van lichtkogels vanuit de koepel. Allicht is dit dus een stuk van het bestek dat nooit in praktijk zal gebruikt zijn.
- De toegangsput voor het eigenlijke toegangssas was afgesloten met een metalen valluik van 0.90m x 0.80m.
- Het op die manier kleine overblijvende toegangsgat was extra afgesloten met een houten toegangsdeurtje van 1.00m x 1.00m (BXH). Of dit ooit heeft geklopt is nog zeer moeilijk te achterhalen omdat dit enkel wordt vermeld in het originele bestek maar voorlopig nergens ten velde kon worden bevestigd als ooit aanwezig geweest. Zelf heb ik daar mijn twijfels over.
- Voor men het eigenlijke toegangssas kon betreden diende men nog met stijgijzers (geen trap zoals in het bestek beschreven) 1.00m te dalen tot het niveau van de bunker.
- In het toegangssas werd een sterfput voorzien.
- Aan de zijde gericht op de steenweg, zat de bunker deels verborgen achter een haag. In deze haag was een poortje van 1.00m x 1.20m (BxH) in Rood Noors dennenhout voorzien dat toegang verschafte tot het domein met de bunker.
- Als uiteindelijk ontwerp, kreeg de bunker het uitzicht van een soort transformatorgebouw. met een veel platter dak waarbij de koepel boven dit dak bleef uitsteken. Ook is het assestenen motief uiteindelijk geweken voor een totaal gecementeerde structuur. Juist de hoeken werden met een soort groot stenenmotief uitgewerkt.
- Structuur.
- De bunker bevat drie kamers.
- De meest rechtse kamer bevat enkel een gat waar een schijnwerper werd ingeplaatst die de Hundelgemsesteenweg kon verlichten.
- Daarnaast was een kamer voor een mitrailleur. Achteraan deze kamer was een trap met stijgijzers naar een koepel voorzien.
- Uiterst links was dan nog eens een kamer voor het opstellen van een vast 47mm kanon. U merkt hier ook meteen dat er achteraan een ventillatiegat was voorzien. Via dat gat kon men via de manuele ventillator achteraan in de kamer met de schijnwerperopening, de kanonkamer in overdruk zetten. Hierdoor perste men als het ware de door het vuren van het kanon ontstane giftige rook door het schietgat naar buiten. Dit was ook een van de redenen dat de kanonkamer met een aparte metalen deur was afgescheiden van de rest van de bunker (in eerste instantie de mitrailleurkamer).
- In de rechter kamer zat zoals eerder gemeld zowel een schijnwerper op de steenweg alsook een manuele ventillator.
- De ingang van de bunker was centraal achteraan en kwam via een gebogen sas uit in de kamer met de manueleventillator en het schijnwerpergat.
- Opmerkingen.
- Het is de laatste voorliniebunker op de linker kant van Muntekouter. Hij is gelegen tussen Mu8 (165 m) en Mu10 (95 m aan de overkant van de steenweg).
- Hij is in hoek opgesteld met Mu10 waardoor ze samen een groter gezichtsveld en vuurbereik hadden. In de rug werd hij gedekt door de commandobunker Mu15 (170 m), een commandobunker in tweede linie op de voorlinie van Muntekouter.
- De mitrailleurkamer was naast de standaard voorziene opstelling van een Maximmitrailleur ook voorzien voor de opstelling van een Browning FM30 mitrailleur.
- Voor de bouw van de bunker werd een perceel van 2 are 19 ca onteigend die de noordelijke hoek vormde van een een groter perceel landbouwgrond gekadastreerd als Munte Unieke Sectie perceel 739a. Het onteigende perceeltje sloot rechtstreeks aan tegen de Hundelgemsesteenweg.
- Wegens de ligging van het perceel tegen de Hundelgemsesteenweg, was er voor deze bunker geen sprake van tijdelijke en permanente erfdienstbaarheden. Deze konden in dit geval allen gebeuren langs de steenweg.
- De akte voor deze bunker werd verleden op 9 maart 1935 aan Mr Oscar Lateur, landbouwer te Munte. Ook het terrein onteigend voor de bunker Mu12 en de erfdienstbaarheid van het nabijgelegen bunkertje Mu8, werd met hem afgehandeld. Deze akte werd afgehandeld voor een totaalprijs van 1600 BEF.
- De akte bevatte geen bijkomende clausule voor jaarlijkse intresten.
- Ondanks dat het terrein voor de bouw van de bunker ooit werd onteigend, kreeg dit in het toenmalige kadaster geen nieuw kadasternummer of aparte index toegekend.
- Op actuele kadasterplannen staat het bunkertje ondertussen wel degelijk apart vermeld. Zo werd de bunker (op zijn betonnen grenzen) heden gekadastreerd als perceel 139b. De rest van het perceel 139a werd perceel 139c. Dit laat vermoeden dat de bunker op zich nog altijd staatsdomein zal zijn en dat allicht na de oorlog bij het opnieuw te koop stellen van de bunkers en bijhorende domeinen, enkel de bijhorende grond opnieuw zal verkocht zijn en opnieuw toegevoegd aan het originele perceel 139a waar het ooit deel van uitmaakte.
- Merkwaardig genoeg stond in 1961 zowel de bunker als het bijhorende terrein niet meer te koop wat er zou op wijzen dat ze toen toch al opnieuw verkocht waren. Het is en blijft dus vrij onduidelijk op de bunker Mu9 op zich ooit opnieuw werd verkocht.
- Deze bunker zou trouwens mogelijks de enige bunker op de volledige linie zijn geweest die ooit zou aangesloten geweest zijn op het elektriciteitsnetwerk. Dit wordt door de ene geloofd en door de andere afgedaan als een fabel. Deze elektriciteitsteller zou ook in de eerste kamer gestaan hebben juist boven de ventilator. Op die plaats zijn wel effectief nog altijd de sporen zichtbaar van een paneel dat daar ooit door middel van 4 bouten in de muur heeft gehangen. Ook zijn er klemmetjes te zien van een eveneens verdwenen elektriciteitskabel in de richting van het schijnwerpergat.
- De bunker is tot op heden nog volledig dichtgemetst op het schijnwerpergat na. Dit gat is dan ook de enige manier om de bunker binnen te geraken. Probeer het niet als u zelf claustofobische neigingen heeft en maak dat u eerst met uw benen naar binnen gaat daar de bunker nog gebruikt is geweest door junkies. Er kunnen dan ook nog altijd naalden van junkies liggen...
- Dit is één van de bunkers die men bestempelt als bunker die een rechtstreekse doorbraak moest verhinderen. Deze bunkers werd daarom voorzien van een vast opgesteld kanon 47mm.
- De bunker heeft geen direct sporen van strijd.
- Van dit bunkertje werd door Mr André Ombecq een zeer gedetaileerde maquette gemaakt volgens de gekende gegevens en plannen. Door op onderstaande link te klikken kunt een ganse reportage zien over de bouw van deze maquette.
- Ook hangt aan dit bunkertje eigenlijk nog een tragische samenloop van omstandigheden. De eerder gemelde landbouwer Oscar Lateur werd niet alleen voor deze bunker en de erfdienstbaarheid van de bunker Mu8 onteigend maar diende nog een zwaarder offer te brengen. Zijn zoon Romain Lateur, geboren op 5 april 1920, was als dienstplichtige opgeroepen tijdens de meidagen '40. Hij diende bij het 3e Bataljon 12e Compagnie van de 22e Linie. Hij sneuvelde op 27 mei 1940 bij het terugtrekken van zijn linieregiment van het Schipdonkkanaal naar de westhoek. Dit was de hevige slag die volgde op de 3 dagen van strijd aan Bruggenhoofd Gent.
- Op basis van de hoeveelheden toegepast binnen de bouwproject A en B voor gelijkaardige bunkertjes, gecombineerd met de toegepaste basisprijzen zoals in het bestek van bouwproject F terug te vinden, werd een eerste benaderende prijs bepaald voor elk van de bunkertjes. Deze detailprijzen werden daarna herrekent via de regel van 3 op basis van de werkelijke projectprijs zoals terug te vinden in het bestek en de totaalprijs zoals zelf op basis van de gemaakte veronderstellingen, bekomen. Op die wijze moet dit bunkertje ongeveer 77.736,08 Bef gekost hebben.
- Als men hier nog eens een aantal zaken gaat bijtellen die niet dienden ingecalculeerd te worden door de bouwfirma's maar rechtstreeks werden aangeschaft door de militaire overheid zoals bv chardomes, koepels, ventillatoren,... moet de totale kostprijs ongeveer op 109.986,08 Bef hebben gelegen.
- Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF (1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.
|
Terreinschets horende bij de voorstudie voor dit bunkertje. De bunker hield letterlijk alles onder vuur dat zou proberen via de steenweg komende van Dikkelvenne - Baaigem Merelbeke te proberen bereiken. |
|
|
Detail bij dezelfde voorstudie. |
|
|
Vrij identieke schets zoals terug te vinden bij de originele onteigeningsakte van dit bunkertje. |
|
|
Detail van de terreinschets horende bij de originele bouwplannen van deze bunker. Toch zijn de getekende grenzen van de bunker nog niet juist op deze schets. Zo heeft men aan de achterzijde deze bunker volledig rechthoekig afgewerkt met de bijkomend voorziene baksteenmuur links achteraan.
Ook is wel duidelijk te zien dat men voor het schietgat van het vast opgestelde C47 kanon ook plaatselijk het maaiveld heeft verlaagd om het schietveld volledig vrij te houden.
|
|
|
Origineel grondplan van deze bunker op de Hundelgemsesteenweg ter verhindering van de directe doorbraak naar Gent. Volledig links de kanonkamer, afgescheiden van de rest met een metalen deur. Centraal de mitrailleurkamer. Rechts de ruimte voor de schijnwerper en de manuele ventillator. Het toegangssas komt uit in deze zelfde ruimte. |
|
|
Doorsnede AB bij bovenstaand grondplan. Deze is genomen doorheen het schietgat van het vast opgesteld 47 mm kanon. Achteraan ziet men ook de aankomende buis van de ventillator getekend. Dit is 1 van de 4 schetsen waarbij men wel nog alles heeft getekend als uitgewerkt als een huisje met een zadeldak "over" de koepel. In praktijk is deze werkwijze nergens uitgevoerd op de linie omdat de soldaten die de linie dienden te bezetten, verplicht zouden worden in dat geval, deels het dak te ontmantelen om de koepel voldoende zicht te geven. |
|
|
Doorsnede CD bij hetzelfde grondplan is getekend doorheen het schietgat van de mitrailleur en de koepel achteraan deze kamer. Ook het sas had in dit geval een zadeldakje. Leuk is ook de toegangsput met een apart trapje en een sterfputje om de bunker te betreden. |
|
|
Doorsnede EF bij hetzelfde grondplan. Dit toont opnieuw links de kanonkamer met achteraan zichtbaar, de buis van de manuele ventillator. Centraal de mitrailleurkamer met achteraan de koepel. Rechts de kamer met de manuele ventillator. Dit kanonkamer lag ook qua niveau iets hoger dan de rest. |
|
|
Detailtekening van de manuele ventillator. Deze zoog wel degelijk de lucht niet af maar perste verse buitenlucht in de kanonkamer om zo overdruk op te bouwen. Hierdoor werd de vuile rook via het schietgat naar buiten gedreven. |
|
|
Detail van de ventillatie-opening aan de achterkant van de kanonkamer. Hier was er geen rooster voorzien. Aan de buitenzijde waar de buis zat die naar de manuele ventillator liep, was dit wel het geval om te vermijden dat men objecten in de ventillatoropening naar binnen zou kunnen gooien. |
|
|
Nog enkele details van de buis die in het beton werd uitgewerkt om de manuele ventillator te verbinden met de kanonkamer. |
|
|
Dit is merkwaardig genoeg een van de enige schetsen waarbij men toont hoe het eerder veel stijlere dak aan te passen naar een platter dak waar de koepel net bovenuit steekt. Dit is dus zeker geen voorontwerp zoals door sommigen wordt beweerd maar een aanpassing op de eerdere bouwplannen. Bij de meeste bunkers zijn deze correcties op de doorsnedes nooit gemaakt.
Toch blijkt het bunkertje hier getekend als transformatorhuisje nog altijd niet volledig te kloppen met wat ooit werd gebouwd. Bij de eigenlijke bunker zijn op de voorkant alle nepramen en deuren evenhoog uitgewerkt. Hier ontbreekt ook het raam bij het schijnwerpergat.
|
|
|
Nogmaals een schets van de rechter zijgevel. Dit is de gevel langs de kant van de Hundelgemsesteenweg. Er zijn wel degelijk bijkomende kleine valse raampjes getekend maar deze zijn in praktijk toch weer anders uitgevoerd dan hier getekend. Ook op de achterzijde had deze bunker nog valse ramen. |
|
|
Actuele kadasterschets anno 2015 met zeer duidelijk de bunker er nog apart opgetekend. Toch is merkwaardig dat ondanks dat de bunker en bijhorende grond ooit "officieel" zou teruggekocht zijn, de bunker op zijn betonnen grenzen gekadastreerd is als een apart perceeltje 139b. De rest van het originele perceel 139a is heden gekend als 139c. |
|
|
Vooraanzicht anno 1990. De voorkant van de bunker was toen nog duidelijk zichtbaar. Heden zit deze vaak deels verborgen achter struikgewas. Het geheel heeft dan ook heden ten dage veel weg van de ruine van een oud huis. (Foto: Alain Van Geeteruyen) |
|
|
Zicht vanuit het veld op deze fraaie bunker anno 1995. (Foto: G De Jong - Simon Stevin Stichting) |
|
|
Vooraanzicht zelfde periode. (Foto: G De Jong - Simon Stevin Stichting) |
|
|
Linker zijkant en vooraanzicht. Ondertussen ziet men ook duidelijk dat het dak toch in zijn geheel vrij plat is afgewerkt geweest. Op het hoogste punt stond ooit de koepel. (Foto: G De Jong - Simon Stevin Stichting) |
|
|
Deze foto dateert van een vijftal jaar later, anno 2000. Ook hier was de voorkant nog beter zichtbaar. (Foto: Collectie De Muntenaar) |
|
|
Op deze foto uit dezelfde periode van de achterhoek van de bunker (achterhoek links) ziet men nog duidelijk de drie naast elkaar gemaakte valse raampjes. Deze zijn heden door de enorme overgroei met allerlei planten nog nauwelijks terug te vinden. (Foto: Collectie De Muntenaar) |
|
|
De bunker ligt net zoals meerdere bunkers op de linie, in het verlengde van een lichte bocht. Dit was een techniek die vaak werd toegepast, ook bij bijvoorbeeld waterlopen. Door de bunker zo te positioneren neemt hij letterlijk de ganse steenweg onder vuur achter de respectievelijke bocht. |
|
|
Vooraanzicht anno 2006. Men ziet geleidelijk aan het terrein rond de bunker steeds maar wilder en meer overwoekerd geraken. Volledig links zie je het schietgat voor een vast opgesteld 47mm kanon. In het midden het schietgat voor een mitrailleur en uiterst rechts het gat voor het plaatsen van een schijnwerper op de Hundelgemsesteenweg. In het midden achteraan had de bunker ook nog een koepel. |
|
|
Vooraanzicht van de schietgaten. |
|
|
Detail van het schijnwerpergat. |
|
|
Zicht op de valse raampjes langs de kant van de Hundelgemsesteenweg. Door de wildgroei moet men al veel moeite doen om ze nog waar te nemen. |
|
|
Achterkant van de bunker met rechts het dichtgemetste deurgat. Vooraan ziet u het aanzuiggat voor verse lucht. Dit was verbonden met de ventilator in de eerste kamer achteraan. |
|
|
Bovenkant van de bunker. U kunt mooi zien dat de eigenlijke camouflagemuur de structuur van het beton niet volgt. Dit is dan ook duidelijk afwijkend met het originele grondplan. (Foto: A. Ombecq) |
|
|
bovenzicht op afgebrandde koepel. Let op de dikte van het staal dat zeker tussen de 15 a 20 cm dik was. (Foto: A. Ombecq) |
|
|
Zeer fraaie sfeerfoto genomen vanop het dak van de bunker. Je ziet duidelijk de vrij ruw afgebrande koepel en de nep baksteen wand op de linker achterhoek van de bunker. In het verlengde krijg je mooi zicht op Mu4 en nog verderop Mu3. (Foto: Collectie Oswald Pauwels) |
|
|
Binnenkant schijnwerpergat. Men ziet nog de restanten van gleufjes om het gat te kunnen afsluiten. In perioden zonder gevaar stond de schijnwerper op het betonnen blok voor het gat. Bij gevaar werd de metalen plaat opzijgeschoven, de schijnwerper in de gleuf geduwd en het gat opnieuw afgesloten met de metalen plaat. |
|
|
Achterkant van de kamer waar de schijnwerper stond. U ziet beneden enerzijds de voet voor de ventilator op te plaatsen. Het achterste gat is het gat dat u ook langs de buitenkant kan zien. De lucht werd van buitenaf aangezogen en doorgepompt in het gat naar beneden. Dit komt via een lange betonnen buis achteraan de kanonkamer uit. Door de ventilator te gebruiken maakt men overdruk in de kanonkamer waardoor vervuilde lucht via het schietgat de bunker verliet. Rechts boven dit ventillatiegat ziet u dat er vier bouten in de muur allicht een plaat zouden vastgehouden hebben. Hier zou de fameuze elektrische meter gehangen moeten hebben, indien hij er ooit gehangen heeft. De haakjes bovenaan zouden eventueel kunnen gediend hebben voor een mogelijke stroomdraad in de richting te brengen van het schijnwerpergat. Men kan de haakjes nog op verschillende plaatsen zien langs boven de 2 deurgaten. |
|
|
Dit is de centrale gang achteraan in de bunker. Het deurgat rechts is de trap naar de koepel. De voorste kamer is de kamer voor de mitrailleur. De kamer met de 3 trapjes op is de kamer voor het vast opgestelde 47mm kanon. |
|
|
Mitrailleurkamer. Deze bunker was ook uitgerust om een Browning FM30 mitrailleur te kunnen opstellen. De uitsparing in het schietgat is nog zichtbaar. |
|
|
Zicht op de koepel vanuit de kanonkamer. U ziet hier ook duidelijk nog de restanten van waar ooit een tussendeur zat tussen kanonkamer en mitrailleurkamer. |
|
|
Achterkant kanonkamer. Centraal het grote aanblaasgat van de ventilator. Daarboven waren etagères. |
|
|
Kamer voor vast opgesteld 47 mm kanon. Op de grond nog de restanten van twee smalle rails voor het verplaatsen van de stoel van het kanon. |
|
|
Mooie sfeerfoto met Mu9 en de zendmast op Muntekouter onder een fraaie wolkenhemel (Foto: Collectie David Vervust) |
|
|
| |
|
