Alternatieve mitrailleuropstellingen in de bunkers van TPG

Opstellen van een Browning FM30 mitrailleur in de bunkers van bruggenhoofd Gent.

Nadat een vrij groot aantal bunkers van de bunkerlinie Bruggenhoofd Gent bijkomend werden aangepast voor de extra mogelijke opstelling van de oudere zware mitrailleurs opgesteld door middel van een driepoot, werden nog een beperkt aantal bunkers bijkomend uitgerust voor de opstelling van een op dat moment vrij moderne mitrailleur. Het betreft hier de Browning FM30 mitrailleur. Een wapen dat courant werd gedragen door Belgische officieren. Vandaar ook dat de aanpassingen voor dit type wapen vaak voorkomend zijn in de weerstandsnesten en steunpunten alsook op de steunlinie in de commandobunkers.

De alternatieve mitrailleurs vroegen echter ook om alternatieve opstelmogelijkheden in de bunkers. Hierover is een nota terug te vinden van 12 maart 1936 die onder andere onderstaande zaken aankaart koppelbaar aan de opstelling van dit type mitrailleur binnen de bunkers van TPG:

• De beperkte aanpassing van in totaal 329 mitrailleurafuiten in de bunkers van TPG

• Aanpassing van 246 schietgaten voor eventueel bijkomende opstelling van Hotchkiss- of Coltmitrailleur.
• De aanpassing van 46 mitrailleuraffuiten voor de bijkomende optie om Browning FM30 mitrailleurs te kunnen opstellen. Dit omvatte
  • Het afnemen van de originele 3-hoekige steun op elk van deze chardomepoten.
  • Het aanbrengen van 2 bakjes op deze plaats voor het plaatsen van de achteruitstekende poten van dit type mitrailleur
  • Het bijkomend maken van een holte vooraan in het schietgat voor de vooruitstekende poot van de mitrailleur.
• Het aanpassen van in totaal 11 schietgaten door het beperkt afkappen van de zijkanten en opnieuw vlak zetten van deze omdat ze bij gebruik van de Zware Maxim-mitrailleur de koeldarm van de mitrailleur belemmerden. Gekende bunkers met deze aanpassing zijn alvast: A1 (Astene) en Be3 (Oosterzele).

Op deze link vindt u de volledige originele lijst met opstelbare wapens in de bunkers voor bovenstaande specifiek gemaakte alternatieve opstellingen voor mitrailleurs in de bunkers van TPG. Deze originele lijst is zeker geen heilig iets want er zitten bunkertjes bij die niet stroken met de realiteit die nog kan teruggevonden worden op het terrein. Kijk voor de afwijkingen die reeds gekend zijn eens bij de opmerkingen onderaan de lijst door mijzelf bijgevoegd.

Buiten deze 2 extra specifiek uitgevoerde aanpassingswerken, zijn er allicht nog een aantal beperkt afwijkende opstellingen toegepast waar helaas heel weinig info over te vinden is. Deze werden in de mate van het mogelijke toegevoegd bij de beschreven opstellingen waar ze het kortst bij aansloten.

Enige duiding bij dit type van mitrailleur

De Browning FM30 mitrailleur.

Hij wist met een zeer succesvolle demonstratie zijn geoptimaliseerde Browning M1917 en de de lichtere mitrailleurversie BAR M1918A1 te promoten. Na de demonstratie werd er al meteen een contract afgesloten voor 10.000 Browning M1917 en 12.000 BAR Lichte mitrailleurs. De Fransen ontvingen hun eerste aangekochte M1917 slechts in april 1918 (volledig op het einde van de oorlog dus). In totaal werden er aan het Europese continent om en bij de 40.000 mitrailleurs van het type M1917 geleverd.

Het wapen was vergeleken met een Maximmitrailleur een stuk lichter met zijn 14.9 kg (het wapen) en driepikkel van 24 kg. De kogels waren van het kaliber ".30'" (punt 30 = 7.62 mm). De kadans was 500 schoten per minuut met een afvuursnelheid van 855 m/s (3078 km/u). Het wapen was watergekoeld.

Het lichtere model van Browning, de BAR (Browning Automatic Rifle) M1918A1 was eveneens een kaliber ".30". In tegenstelling met de M1917 werd hij gevoed met een magazijn van 20 patronen. De M1917 werd gevoed met kogelbanden van 250 kogels. De vuurkadans was vrij hoog met een 500 a 600 schoten per minuut. De vuursnelheid was praktisch identiek aan de M1917 met 853 m/s. Het duurde amper 2.5 seconden om een ganse lader volledig leeg te schieten. Zeer voordelig was wel dat het wapen ook kon ingesteld worden om schot per schot te vuren. Dit handwapen woog amper 8.85 kg en was luchtgekoeld. (Foto: Replica)

De BAR M1918A1 wapens kwamen reeds Europa binnen vanaf februari 1918. Hij moest bij de Amerikaanse troepen de rampzalige en onbetrouwbare Chauchat 15-27 mitrailleur doen vergeten en vervangen. Ook het Franse leger bestelde nog 15.000 stuks maar deze werden uiteindelijk nooit geleverd omdat de oorlog toen al was beëindigd.

Browning kon voor de productie van beide types van wapens totaal niet volgen met de vraag vanuit het Europese continent. Verschillende andere wapenproducenten vielen in om aan de productie te kunnen voldoen. Zo werden er M1917 modellen geproduceerd bij Browning in Westinghouse, maar ook bij Remington en Colt (waarmee Browning zeer kort samenwerkte). De lichtere versie werd buiten bij Browning zelf ook nog uitbesteed bij Colt, Winchester en Rockwell.

Beide types van mitrailleurs zouden zelfs binnen Europese legers tot de Koreaanse oorlog dienst blijven doen zonder veel aanpassingen.

In 1930 kreeg België de toelating van Browning om de bestaande BAR M1918A1 te wijzingen van het originele kaliber van 7.62 mm (".30") naar het standaard Belgische kaliber van 7.65 mm. Dit model van de Browning, gekend onder zijn naam Browning FM30 stond ook bekend als de "Belgian BAR". Het was zeker één van de betere handmitrailleurs bij aanvang van WO II.

Het wapen was iets zwaarder dan het basiswapen met zijn 9.3 kg. Het werd eveneens gevoed met een magazijn van 20 patronen. De vuurkadans was instelbaar van 350 tot 600 schoten per minuut. Daarnaast was eveneens schieten schot per schot mogelijk. De vuursnelheid was praktisch identiek met 850 m/s. Het wapen werd trefzeker beschouwd tot op 550 meter.

Foto's boven: verschillende opstellingen ten velde van dit type mitrailleur. Onderaan: Belgische troepen van de 10e Linie, latere Ardeense Jagers, met Browning FM30 mitrailleurs. (Alle foto's: Replica)

Opstellen van een Browning FM30 mitrailleur in de bunkers van bruggenhoofd Gent.

Om dit type mitrailleur te kunnen opstellen moest de Glijboog aangepast worden. Er dienden namelijk achteraan de boog twee extra bakjes te worden voorzien. Hierin bevonden zich twee eikenhouten blokjes. Deze dienden voor het plaatsen voor de achterpootjes van de driepikkel van de mitrailleur.

Om dit type van mitrailleur goed te kunnen opstellen had men zowel de draadstang als de chardomeplaat (glijplaat) niet nodig. De metalen chardomeplaat werd dan ook in dit geval verwijderd.

Daarna werd de driepoot horende bij de Browning FM30 mitrailleur als volgt opgesteld:

• Maak de Browning FM30 mitrailleur los van zijn bijhorende driepoot.
• Verwijder de spil uit de klem aanwezig in de houten blok in het schietgat en open de aanwezige klem.
• Plaats de driepoot om dichtgeschoven poten boven het nog aanwezige chardome.
• Schuif de voorste poot uit tot hij in de klem vooraan in het schietgat past.
• Schuif de achteruitstekende poten uit tot deze qua voeten passen op de houten blokjes achteraan het chardome.
• Blokkeer de lengtes van de poten met de nodige stelschroeven, eenmaal de driepoot is opgesteld.
• Klem opnieuw de voorste poot in door de klem op de houten blok in het schietgat rond de poot te sluiten en vast te zetten met de bijhorende spil.

Plaats de Browning FM30 mitrailleur opnieuw op zijn eerder gemonteerde 3-poot.

Heel merkwaardig is dat er voor de opstelling van dit type wapen nog een bijkomende alternatieve opstellingswijze zou voorzien zijn. Het systeem werd bekend als het systeem "Squifflet". Eerste voorstellingen vindt men ervan terug daterend van mitrailleuropstellingen in de bunkers gebruikt door de Ardeense Jagers in de Ardennen daterend van 1936.

De eerste hier gekende schetsen dateren van 31 Juli 1937. Deze opstelling liet toe een Browning FM30 mitrailleur op te stellen zonder dat het chardome van aparte blokjes was voorzien achteraan en zonder dat ook de binnenkant van het schietgat bijkomend aangepast diende te worden voor het fixeren van de 3e vooruitstekende poot.

Wel diende om deze opstelling mogelijk te maken, de chardomeplaat (draaiplaait) beperkt aangepast te worden.

Het is totaal onduidelijk of de chardomeplaten aan TPG ooit deze aanpassing ondergingen. Er is tot op heden nog een enkele intacte plaat van TPG teruggevonden. Alle voorlopig al getoonde platen, waren types gebruikt aan de KW-linie.

Bovenaan de nogmaals aangepaste chardomeplaat met vooral opvallend het gat van 80 op 120 mm voor het kunnen doorsteken naar achteren van de voorste poot van de driepikkel. Links nogmaals aangepaste detailschetsen. (Beiden: Moskou-archieven)

Rechts een foto van een nog zeldzame chardomeplaat zoals nog intact teruggevonden bij een ondertussen eveneens jammerlijk verdwenen spoorwegbunkertje in de regio van de KW-linie. deze chardomeplaat voldoet grotendeels aan de bijhorende schets. (Foto: Collectie J. Cannaerts)

De effectieve opdracht om massaal bunkers op deze wijze aan te passen zou pas komen in een schrijven van 18 september 1939. Het was de bedoeling op deze wijze bunkers aan te passen rondom de Antwerpse Forten (niet deze in de forten zelf), de bunkers op het Albertkanaal en deze van Bruggenhoofd Gent.

Er bestaat een bijkomend schrijven van 11 januari 1940 om te melden dat de aanpassingen uitgevoerd zijn op alle voorgaande gemelde bunkers, behalve deze van Bruggenhoofd Gent. Gezien er op Bruggenhoofd Gent voorheen al specifieke aanpassingen gebeurden om dit wapen op te stellen zoals bovenaan deze pagina te lezen in een 60-tal schietgaten, lijkt het mij ook niet evident dat dit ook nog eens algemeen aan bruggenhoofd Gent zal gebeurd zijn. Het kan natuurlijk altijd omdat je de aanpassing enkel kan vaststellen op basis van de chardomeplaten die voorlopig in geen enkele bunker van Bruggenhoofd Gent nog zijn teruggevonden. Zelf blijf ik denken dat de kans klein is.

Voor alle originele plannen: Koninklijk Legerachief - De Moskou-archieven.