Het Duitse Vliegveld te Sint Denijs Westrem uit WO I en II

Andere militair getinte structuren regio Oost-Vlaanderen

beperkte lijst hieronder

Citadelpark Gent

Buskruitfabriek Cooppal Wetteren

Vliegvelden WO I Regio Gent

WO I Munitiepark Kwatrecht

De Dodendraad

De Hollandstellung - Duitse WO I bunkerlinie

Reichsschüle Flandern - SS-School Kwatrecht

Duitse Atlantic Wall Radarpost - Goldammer

WOI en II Munitiedepot De Ghellinck Zwijnaarde

Duitse gangen onder centrum Gent WOII

Publieke WOII Schuilplaatsen Groot Gent

Enkele structuren buiten bovenstaande regio

Het Fort van Eben Emael

KW-linie

Oorlogsverhalen regio Gent

WO I - Kwatrecht - Melle

18 daagse veldtocht gekoppeld aan TPG

Neergestorte B17 te Kwatrecht 19-09-1944

De bevrijding WO II van de regio rond TPG

Details van de legers:

Gesneuveldenlijsten:

Contact en onbeantwoorde vragen

Media-aandacht

Copyright

Links

Korte geschiedenis van de Duitse militaire WO I luchthavens in de directe omgeving van Gent.

Algemene geschiedenis van deze vliegvelden tijdens WO I.
  • Wat is er heden nog terug te vinden van wat ooit het vliegveld van Sint Denijs Westrem was?
Reeds in het begin van de bezetting van het grootste gedeelte van Belgie in WO I kwam de Duitse legerleiding tot het besluit dat St Denijs Westrem op een ideale afstand lag van het front in de Westhoek. Later in dezelfde oorlog kon het trouwens ook vlot dienst doen als uitvalsbasis voor bombardementsvluchten op Engelse steden. Naast dit hoofdvliegveld werden nog vier andere Duitse vliegvelden in gebruik genomen gedurende deze wereldoorlog, namelijk Gontrode, Scheldewindeke, Mariakerke en Oostakker.

Het vliegveld was gesitueerd ten noorden van de Kortrijksesteenweg op de huidige terreinen van Flanders Expo. Het terrein mat in zijn volle grootte 100 hectare. Eind 1914 ging het Duitse vliegveld officieel in gebruik.
Een eerste stafkaart toont ons een beeld van 1912. Dit was dus nog voor WOI. Toen was dit terrein alvast een Belgisch militair oefenterrein.
Op deze Duitse stafkaart uit 1915 blijft datzelfde militaire oefenterrein zichtbaar maar zie je ook al duidelijk de uitbouw als vliegveld van Duitse kant.
schets vliegveld Sint Denys Westrem in periode 1917-18
(Archief Delbaere-Karas: Heemkring Scheldeveld - Jaarboek XXXVI 2007)
luchtfoto WO I St Denijs Westrem
Hierboven ziet u een spionagefoto van hetzelfde vliegveld uit deze periode daterend. Merk op dat de foto allicht iets ouder is dan de toestand op het plannetje erboven daar bepaalde structuren die op het plannetje aangeduid zijn, op de foto nog niet aanwezig zijn. Opnieuw vallen de zigzaglijnen op, her en der op het vliegveld. Dit zijn drainagebuizen die in de grond zijn gestoken om het terrein droog te houden. Op de zuidkant van het vliegveld ziet men heel wat vliegtuigen (Gotha's) staan.
Dit zijn 2 foto's van sleuven gegraven langs de Poortakkerstraat (oostkant toenmalige vliegveld) waar je nog vlot in de ondergrond van deze oude drainages terugvindt. Deze waren aangelegd in gresbuizen omgeven met grind in lange smalle sleuven uitgegraven in de ondergrond. De foto's dateren van werken in 2012. De toen reeds bestaande reportage die u hier leest, zorgde toen voor het antwoord op de mysterieuze sleuven die men terugvond bij de graafwerken. (Foto's: Ingenieursbureau Asset)
foto vliegveld St Denys Westrem uit 1918

De foto hierboven toont alweer het vliegveld, allicht iets later dan de vorige foto. Het vliegveld lijkt alweer iets groter. De foto toont ook veel beter het meer zuidwestelijke gedeelte van het vliegveld. Men ziet duidelijk ook nog enkele grotere hangars langs de huidige Kortrijksesteenweg. (Foto: collectie Gentse stadsarchief - Buskruit en Sauerkraut)

Na de geallieerde bevrijding werd in november 1918 het vliegveld van Sint Denijs Westrem nog beperkte tijd gebruikt door het Britse Royal Flying Corps. Nadat deze het vliegveld verlieten werd het nog een tijdje gebruikt door de Belgische tankschool. Deze gebruikten het vliegveld als oefenterrein. Het niet gebruikte gedeelte van het terrein kon gebruikt worden door sportvliegers.

Tijdens de Duitse bezetting in de jaren '40 bleek de teruggekomen bezetter enkel nog interesse te hebben in het vliegveld van Sint Denijs Westrem. Er is nog heel kortstondig een poging ondernomen ook Mariakerke opnieuw in gebruik te stellen maar de definitieve heropstart van dit hulpvliegplein werd al evensnel afgebouwd dan het opnieuw was opgestart. Dit had allicht alles te maken met de uitbouw van de structuur van Sint Denijs Westrem.

Britse schets vliegveld St Denijs Westrem uit 1943
Britse schets van vliegveld te St Denijs Westrem tijdens de Duitse bezetting, WO II. De schets is opgemaakt op basis van genomen luchtfoto's. De meest belangrijke structuren zoals banen en technische structuren zijn erop aangeduid. (Collectie: Piet D'Hanens)
Britse originele luchtfoto van luchthaven in 1943
Britse luchtfoto van de luchthaven in 1943 (Archief Delbaere-Karras)
Engelse schets vliegveld St Denijs Westrem - 1944 in Duitse handen

Dat het vliegveld een doorn in het oog van de geallieerde troepen bleef, getuigen de vele spionagefoto's en plannetjes die de ronde deden van dit vliegveld. Hierboven een Engelse schets van het vliegveld met vrij veel details, daterend 1944. Het vliegveld was toen nog altijd in Duitse handen. (Plan: Collectie Gentse Stadsarchief - Buskruit en Sauerkraut)

Het vliegveld van St Denijs Westrem viel na de bezetting onder de bevoegdheid van de Duitse Luftwaffe. Daarnaast was er hier ook een opleidingscentrum voor nieuwe piloten. De manschappen werden naast de kazerne van Maaltebrugge ook gehuisvest in kastelen in de buurt zoals bv kasteel Hanus (huidige Maria Middelares).

Vanaf juni 1940 was ook de Seenotdienst hier gevestigd. Deze moest zich bekommeren over het uitwerpen van rubberbootjes in het kanaal voor neergehaalde piloten.

Vanaf 1941 viel de uitbouw van de luchthaven onder de bevoegdheid van Organisation Todt. Deze organisatie realiseerde hoofdzakelijk de constructie van bunkers en schuilkelders overal ten lande. Het vliegveld kreeg een verharde grasbaan en aan de randen van het vliegveld werden verharde betonstroken en parkeernissen aangelegd. Deze dienden om de vliegtuigen gespreid en verdekt op te stellen. Er werden ook nog een nieuwe controletoren, een officierenmess en drie hangars gebouwd. Ook werden er drie betonnen bunkers gebouwd waarvan er heden nog één exemplaar bestaat op de terreinen van Maria Middelares.

Ook werden opnieuw nepvliegvelden aangelegd in de directe omgeving om geallieerde bommenwerpers te misleiden. Hier en daar werden afweertorens opgericht en afweergeschut opgesteld.

In het gebouw van openbare werken te Gent werden vliegtuigmotoren hersteld en getest. De hoofdtaak van het vliegveld bleef echter dat het een lazaretvliegveld was voor het Bijlokehospitaal dat was omgevormd in een Duits militair Hospitaal. Het dichtstbijgelegen vliegveld gebruikt voor Duitse jachtvliegtuigen werd Wevelgem.

Samengaand met dit vliegveld werd ook het domein de Ghellinck te Zwijnaarde in gebruik genomen als opslagplaats voor munitie.

St Denijs Westrem 1944

Links ziet u een luchtfoto getrokken door spionagevliegtuigen boven de toenmalig Duitse luchthaven te Sint Denijs Westrem. U herkent duidelijk de helwitte lijnen van de gebetonneerde randstroken aan het vliegveld.(Foto: Bron onbekend). Rechts ziet u een foto van het vliegveld, toen nog in Duitse handen, getrokken in 1944 (Foto: Archief Delbaere-Karras)

Begin 1944 ontruimden de Duitsers voor een tweede maal in 30 jaar tijd het vliegveld. In september datzelfde jaar werd het vliegveld in gebruik genomen door de 131e Poolse Wing van de Royal Air Force. Er volgden nog enkele zware laatste Duitse stuiptrekkingen tegen dit in geallieerden handen overgegane vliegveld.
geallieerde vliegtuigen te St Denijs Westrem Duitse aanval op luchthaven St Denijs Westrem

Links ziet u een foto van de eerst gelande geallieerde vliegtuigen op het vliegveld in september 1944 (Foto: Archief Delbaere-Karras). Rechts ziet een foto van het vliegveld na een Duitse aanval op 1 januari 1945 (Foto: collectie Georges Antheunis)

Bij de Duitse aanval op 1 januari 1945, werd het vliegveld zwaar beschadigd. Dit is op dezelfde dag dat ook het vliegveld van Maldegem een zware aanval onderging. Nadat na de oorlog de RAF het vliegveld ontruimde werd het overgedragen aan de Belgische Regie der Luchtwegen. Dezen gebruikten het vliegveld tot januari 1985. Toen moest het vliegveld baan ruimen voor het beurzencentrum Flanders Expo.

foto vliegveld kort na WO II
Een foto van het vliegveld uit 1946. Onderaan ziet u reeds de aanvang van de werken voor de aanleg van de autostrade. (Foto: Collectie Dhanens)
Deze stafkaart geeft ons een beeld anno 1948, kort na WOII dus.
In 1968 evolueerde dit op stafkaart als volgt. Het is wel de eerste stafkaart die het niet meer bestempeld als Oefenplein maar effectief als vliegveld.
Een foto van het vliegveld, nog genomen rond 1985, de eindperiode dat het vliegveld nog werd gebruikt. Kort daarna werden er alle vliegactiviteiten gestopt en het terrein geleidelijk omgevormd tot de huidige Flanders Expo site zoals we deze heden kennen. Heden is het niet evident hier nog veel restanten van het toenmalige vliegveld terug te vinden.
luchtfoto Flanders Expo Google Earth

Hetgene de herkenbaarheid niet vergemakkelijkt is dat men zich de situatie moet proberen voorstellen zonder R4 en Ringvaart. U ziet hieronder een luchtfoto van hetzelfde gebied zoals het kan teruggevonden via Google Earth. Gis Vlaanderen is meer gedetailleerd maar het terrein is te groot om het op één foto te krijgen met deze website, terwijl de achtergrond een foto blijft.

Gebruikte bronnen voor foto's en teksten:

  • Het Vliegveld van Sint Denijs Westrem tijdens Wereldoorlog I en II door Georges Antheunis - Heemkring Scheldeveld - jaarboek XXXVI 2007.
  • Oosterzele tijdens de wereldoorlogen - J. De Vos en L. De Smet.
  • http://www.forumeerstewereldoorlog.nl (bestaat niet meer)

Routebeschrijving om het voormalige vliegveld terug te vinden.
  • Het vliegveld lag waar heden de terreinen zijn van Flanders Expo.
  • De eigenlijke vliegveld lag ten noorden van de Kortrijksesteenweg. Er waren nog wat structuren en bijkomende infrastructuren ten zuiden van de steenweg.
  • In westelijke en oostelijke richting moet het gelegen hebben tussen de spoorlijn naar Kortrijk en de huidige Ringvaart.